Shkruan Kreshnik Beqiri: Opsione mbi Dialogun pa opsione

Shkruan Kreshnik Beqiri

Gjatë një konference për diplomacinë dhe rrugën e shtetndërtimit të Kosovës, në përgjigjen për pyetjen time “Pse Amerika nuk është pjesë e dialogut Kosovë-Serbi”, e ftuara e asaj konference, Edita Tahiri, ish-kryenegociatore në dialogun Kosovë-Serbi, më pati thënë se Amerika është vazhdimisht pjesë e dialogut, por në mënyrë indirekte, që të evitohet bashkëngjitja e Rusisë në proces.

Çdo gjë rreth dialogut Kosovë-Serbi, të udhëhequr nga Bashkimi Europian, është duke shkuar gabim dhe ngadalë. Duke filluar nga bio e Miroslav Lajcak në twitter (“Përfaqësues i BE-së për dialogun Prishtinë-Beograd”) e deri te dështimi i këtij të fundit dhe gjithë lidershipit të BE-së, për të vendosur në binar një proces dialogu që negocion në nivel krerësh shteti dhe jo në nivel kryenegociatorësh.

Dialogu ka nevojë për freski. Vazhdoj të besoj se një status-quo në dialog nuk i kontribuon asnjërës palë, pra, as ne - Kosovës, as palës tjetër - Serbisë dhe as palës negociuese - Bashkmit Europian. Kjo pala e fundit e ka zbehur besimin ndërkombëtar dhe rajonal shumë, ndërsa vazhdon me trend rënës për ta humbur krejtësisht (për mua nuk është pala meritore dhe nuk e ka fuqinë për ta zgjidhur këtë çështje me rëndësi dhe peshë të veçantë diplomatike).

Ka vite që dialogu, në sens, është bllokuar dhe nuk ka as sukses as dinamikë. Tash e sa kohë, si ide shihen vetëm asociacioni i komunave serbe dhe korrigjimi kufitar. Kosova, ndonëse nuk po e ndal apo pezullon procesin, nuk po bën asgjë për t’i shtuar dinamikën, gjë që zbeh interesin dhe vullnetin ndërkombëtar për të bashkëpunuar në arritjen e marrëveshjes të shumëkërkuar përfundimtare. Ndaj, sa më shpejt - Kosova duhet të reagojë, në mënyrë që ose të shtojë dinamikën në dialogun e BE-së, ose ta zhvendosë atë në një rrafsh që i konvenon rajonit, paqes dhe sigurisë së tij.

Kryeminstri Kurti qëndroi në SHBA gati një muaj. Duke mos e ditur se Shtetet e Bashkuara (projektet dhe nismat e tyre politike) i ka shumë afër në rajon, u përpoq ta shëndoshë besimin amerikan që vazhdimisht e ka shkatërruar në krejt 20 vitet e pasluftës, duke i dalë kundër çdo vendimi e marrëveshjeje amerikane.

Politikës ndërkombëtare, në këtë rast SHBA-ve, u duhet rajon i sigurt dhe bashkëpunues, rajonit bashkëpunues dhe të sigurt i duhen liderë proaktivë që i kontribuojnë ndërtimit të tij në vazhdimësi. Ndaj, SHBA-të preferojnë liderë proaktivë, dinamikë dhe inovativë, në mënyrë që, jo të vetmuara, të shtyjnë para interesat e tyre për paqe dhe stabilitet. Kryeminstri ynë, për fat të keq, po e harron këtë fakt dhe e harroi edhe gjatë kohës sa qëndroi në SHBA. Ai vazhdimisht po kthehet në një figurë politike që pasqyron destruktivitet dhe trazira - duke iu shmangur dialogut, afrimit të SHBA-ve në Ballkan, dhe duke mohuar marrëveshje jetike për Kosovën (bie fjala: Projektin e gazit amerikan).

Dritan Abazoviç, kryeminstri i ri i Malit të Zi, u shpreh shumë mirë, kur në një intervistë për Adriatik Kelmendin tha se “Ballkani i Hapur” është një nismë rajonale shumë e qëlluar, e që në një nivel mjaft të lartë është keqkuptuar. Në të vërtetë, “Ballkani i Hapur”, bashkë me një opsion tjetër që do ta shtjelloj më vonë, është një mundësi shumë e mirë që Kosova, jo vetëm të zgjidhë problemin e lodhshëm me Serbinë, por edhe t’i garantojë Shqipërisë dhe shqiptarëve titull negociator, bashkë me pozitën e lidershipit ballkanik. Pra, Kosova mundet që parakusht për inkuadrim në “Ballkanin e Hapur” ta vendosë zgjidhjen e problemit me Serbinë, nëpërmjet një dialogu të negociuar nga Shqipëria, si shtet anëtar i nismës dhe si lidere e Ballkanit.

Të gjithë qemë mëruar kur Presidenti Biden takoi ambasadorin serb, Marko Djuric, brenda në Shtëpinë e Bardhë - dhe për fat të keq, të gjithë ishim gabim. Tanimë, shqiptarët në Ballkan udhëheqin me tre kryeministra të zgjedhur. Ky fakt, shqiptarëve u jep një përgjegjësi të veçantë për të krijuar dhe mirëmbajtur bashkëpunimin, paqen dhe sigurinë rajonale. Kjo përgjegjësi nuk duhet të na lejojë që të jemi egoistë, e partneritetin tonë me SHBA-të ta shohim e ta trajtojmë me xhelozi. Përkundër, ne duhet ta mirëpresim afrimin e shtetit të Serbisë me SHBA-të, si një hap të rëndësishëm për të gjithë rajonin, e në veçanti për problemin tonë me Serbinë. Në nivele më të larta të një mendjeje të hapur, ky afrim duhet të shihet si garancë e orientimit perendimor të Serbisë dhe si mundësi që SHBA-të të udhëheqin dialogun Kosovë-Serbi, pa ndikimin rus, si një shtet që ka raporte të shkëlqyeshme me të dyja palët dhe që ka fuqinë dhe kthjelltësinë politike, për të udhëhequr neutralisht dhe me progresivitet.