Helmimi i komunitetit rom me mbetje plumbi, OKB-së i kërkohet "kompensim adekuat" për dëmet
Një koalicion organizatash kushtuar çështjeve të të drejtave të romëve i ka shkruar një letër të hapur Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së Guterres, Përfaqësuesit Special pranë Sekretarit të Përgjithshëm Ziadeh dhe Shteteve Anëtare të Kombeve të Bashkuara. Letra kërkon urgjentisht zgjidhjen e situatës së rëndë me të cilën përballen komunitetet rome të helmuara me plumb në Mitrovicë.
Lutja thekson vuajtjet e gjata të banorëve romë në kampet e zhvendosjes, të cilët duruan efektet shkatërruese të ekspozimit të plumbit nën administrimin e përkohshëm të OKB-së në Kosovë.
"Siç jeni në dijeni, banorët romë të kampeve të shpërnguljes vuajtën nga mbi një dekadë ekspozim i vazhdueshëm ndaj plumbit derisa OKB-ja shërbeu si administratë e përkohshme në Kosovë, siç dokumentohet nga aktivisti Paul Polansky, Chachipe, Shoqëria për Njerëzit e Kërcënuar dhe shumë të tjerë. Situata, të cilën Komisioneri i Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut e quajti "problemi më serioz humanitar dhe mjedisor në Evropë", rezultoi në disa vdekje, sëmundje dhe paaftësi të vazhdueshme midis banorëve të kampit. Anëtarët e komunitetit të prekur vazhdojnë të luftojnë me komplikimet shëndetësore që lidhen me ekspozimin ndaj plumbit", thuhet në letër.
"Fondi i mirëbesimit i krijuar nga OKB-ja për komunitetet rome mbetet kryesisht i pafinancuar dhe nuk ndreq dëmin e pësuar nga viktimat", thuhet ndër të tjera në letrën drejtuar OKB-së.
MDC është ankuar për mungesën e kompensimit adekuat të dëmeve ose aksesin në kujdesin mjekësor për të trajtuar efektet e vazhdueshme të helmimit nga plumbi.
"Viktimat ende nuk kanë marrë kompensim për dëmtimet e tyre ose aksesin në kujdesin mjekësor për të trajtuar efektet e vazhdueshme të helmimit nga plumbi", thuhet në letër.
Kontekst: Pas mbarimit të luftës në Kosovë, një segment i komunitetit rom që banonte në rajonin jugor të Mitrovicës u zhvendos drejt veriut nga administrata e UNMIK-ut. Ky zhvendosje përfshinte ngritjen e kampeve në afërsi të shkritores së minierës së Trepçës, të vendosura në një zonë të ndotur nga toksinat e rrezikshme të plumbit.
LETRA E PLOTË:
Letër e hapur: Situata e komuniteteve rome të helmuara me plumb në Mitrovicë të Kosovës duhet të zgjidhet
I nderuar Sekretar i Përgjithshëm Guterres, Përfaqësues Special pranë Sekretarit të Përgjithshëm Ziadeh dhe Shtetet Anëtare të Kombeve të Bashkuara:
Ne, organizatat e nënshkruara që punojmë për avancimin e të drejtave të romëve, po ju shkruajmë për t'ju nxitur që të punoni së bashku për të zgjidhur përfundimisht situatën e komuniteteve rome (1) të helmuara nga plumbi në Mitrovicë, Kosovë, duke ofruar dëmshpërblime të vonuara për viktimat.
Siç jeni në dijeni, banorët romë të kampeve të shpërnguljes vuajtën nga mbi një dekadë ekspozim i vazhdueshëm ndaj plumbit derisa OKB-ja shërbeu si administratë e përkohshme në Kosovë, siç dokumentohet nga aktivisti Paul Polansky, Chachipe, Shoqëria për Njerëzit e Kërcënuar dhe shumë të tjerë. Situata, të cilën Komisioneri i Këshillit të Evropës për të Drejtat e Njeriut e quajti "problemi më serioz humanitar dhe mjedisor në Evropë", rezultoi në disa vdekje, sëmundje dhe paaftësi të vazhdueshme midis banorëve të kampit. Anëtarët e komunitetit të prekur vazhdojnë të luftojnë me komplikimet shëndetësore që lidhen me ekspozimin ndaj plumbit.
Kanë kaluar tetë vjet që kur Paneli Këshillëdhënës për të Drejtat e Njeriut (HRAP) i themeluar nga OKB-ja e gjeti Misionin e OKB-së në Kosovë (UNMIK) përgjegjës për shkeljet e të drejtave të njeriut në lidhje me helmimin me plumb në një rast të ngritur nga avokatja për të drejtat e njeriut Dianne Post. PKDNJ i bëri thirrje UNMIK-ut që të paguajë kompensim adekuat si për dëmin material ashtu edhe për atë moral të pjesëtarëve të komunitetit rom që banonin në kampe dhe të kërkojë falje publike për viktimat dhe familjet e tyre, ndër rekomandimet e tjera. Megjithatë, fondi i mirëbesimit i krijuar nga OKB-ja për komunitetet rome mbetet kryesisht i pafinancuar dhe nuk ndreq dëmin e pësuar nga viktimat. Viktimat ende nuk kanë marrë kompensim për dëmtimet e tyre ose aksesin në kujdesin mjekësor për të trajtuar efektet e vazhdueshme të helmimit nga plumbi.
Mosveprimi i OKB-së është përballur me të drejtë me protesta globale që sa shkon e rritet. Më pas, Raportuesi Special i OKB-së për të Drejtat e Njeriut dhe Toksikat, z. Baskut Tuncak, e quajti Fondin e Mirëbesimit një mekanizëm “jooperativ dhe me të meta rrënjësore” i cili nuk ofron “as drejtësi dhe as elementet e nevojshme të një ilaçi efektiv për viktimat” dhe kërkoi që OKB-ja të angazhohet në një konsultim me komunitetin për të përcaktuar një zgjidhje efektive. Kohët e fundit, Raportuesi Special për të Vërtetën, Drejtësinë dhe Dëmshpërblimin i bëri thirrje “Kombeve të Bashkuara [të] pranojnë përgjegjësinë për dëmin e bërë dhe të ofrojnë dëmshpërblim të plotë dhe efektiv… duke përfshirë miratimin e një programi dëmshpërblimi plotësisht të financuar”. Raportuesi Special u kërkoi gjithashtu shteteve të financojnë fondin e mirëbesimit në raportin e tij mbi reparacionet financiare të paraqitur në Asamblenë e Përgjithshme. Dështimi i vazhdueshëm i OKB-së për të ofruar një mjet efektiv është kritikuar gjithashtu nga Parlamenti Evropian dhe organizata të ndryshme të të drejtave të njeriut dhe rome, si Human Rights Ëatch, Qendra Evropiane për të Drejtat e Romëve, Shoqëria për Popujt e Kërcënuar, Chachipe, Koalicioni për të Drejtat e Romëve në Kosovë, Romët. Qendra e.V./ Rrjeti i Antidiskriminimit Romë dhe Klinika Ndërkombëtare e të Drejtave të Njeriut e Shkollës Juridike të Harvardit.
Ne mirëpresim iniciativën e Zvicrës dhe Mbretërisë së Bashkuar për të nxjerrë në pah këtë çështje në një ngjarje anësore të fundit të OKB-së dhe u bëjmë thirrje shteteve të tjera anëtare të mbështesin një zgjidhje të drejtë të kësaj çështjeje. Refuzimi i OKB-së për të pranuar llogaridhënien në Kosovë dëmton si viktimat ashtu edhe komunitetin rom anembanë Evropës. Si organizata të përkushtuara për ndërtimin e komuniteteve rome dhe krijimin e një të ardhmeje të bazuar në drejtësi dhe drejtësi, ne i bëjmë thirrje OKB-së që të sigurojë drejtësi për komunitetin e prekur në Mitrovicë. OKB-ja duhet ta transformojë vendimin e PKDNJ-së në rezultate konkrete duke ofruar dëmshpërblim adekuat për anëtarët e komunitetit të prekur. Mbyllja e këtij kapitulli të dhimbshëm në histori do të jetë një hap monumental për të siguruar që komunitetet rome në mbarë Kosovën të mund të lulëzojnë.
