Koha që edhe gratë t’i qesin thimthat e gjokseve lirshëm si burrat

Instagrami mund të mos duket si një burim për frymëzim filozofik, e megjithatë kjo platformë e gjeti veten në qendër të një polemike që nxiste të menduarit. Pyetja e polemikës ishte: a duhen lejuar gratë të ekspozojnë thimthat e cicave të tyre në platformë? Tash për tash, burrat mund t’i shfaqin thimthat e tyre por jo edhe gratë. Pse? A mund të justifikohet një gjë e tillë?

Në pamje të parë, ky debat mund të mos duket si një temë për filozofinë. Ne i imagjinojmë filozofët duke u persiatur për pyetje serioze e të fisme si ‘A mund të dimë diçka me siguri të plotë?’, ‘A ekziston vullneti i lirë?’ dhe ‘Cili është kuptimi i jetës?’ Thimthat e cicave duken temë shumë specifike, dhe ndoshta edhe paksa e papërshtatshme. Sidoqoftë, nëse e shohim pak më ndryshe do ta kuptojmë se ky debat është në qendër të misionit të filozofisë. Peter Singer, një filozof publik, ende gjallë, shkroi, “Filozofia duhet të vë në pikëpyetje presupozimet më bazike të kohës sonë. Të mendosh matanë, në formë kritike e të kujdesshme – pra ajo që të gjithë ne e marrim si të mirëqenë – është, sipas meje, detyra kryesore e filozofisë.”

Dekada e kaluar ka parë ngritjen e një lëvizjeje që përshtatet tamam me traditën e përshkruar nga Singeri. Në vitin 2012, një grup aktivistësh formuan një grup global të quajtur ‘Çlirojeni thimthën’ [ang. Free the Nipple] për të ndryshuar ligjet që përcaktonin atë që shihej si e pahijshme në publik (veçanërisht në Amerikë) e që ndalonin gratë së ekspozuari thimthat e cicave të tyre në publik. Ata argumentojnë se këto norma janë diskriminuese ndaj grave (meqë thimthat e burrave nuk janë subjekt i të njëjtave ndëshkime) dhe inkurajojnë fetishizimin e gjinjve të grave. Fushata e tyre ngriti pyetje interesante filozofike rreth qëllimit të ligjeve mbi atë që është e pahijshme të shfaqet në publik dhe se çka nënkupton diskriminimi i bazuar mbi seksin.

Pse kemi ligje që ndalojnë cullakërinë në publik?

Imagjinoni sikur po ecni në një rrugë të stërmbushur me njerëz një pasdite vere. E ndjeni ngrohtësinë e diellit në qafë. Dhe, derisa ecni me turmën ju vëreni se një grua që po ecë drejt jush është krejt cullak në pjesën e sipërme. Si ndiheni? Të ofenduar, të befasuar, të eksituar, të turpëruar?

Të menduarit mbi reagimin tonë, dhe reagimin e të tjerëve, është pjesë kyçe e të kuptuarit se për çfarë arsyesh ekzistojnë ligjet se si duhet të vishemi në publik. Kur së pari këto ligje ishin bërë, ato u përcaktuan duke pasur ndërmend publikun, pra ata që shihnin. Ekspozimi i gjinjve të grave i bënte shumë njerëz të ndiheshin parehatshëm, dhe kësisoj shtonte argumentin, duhej të kishte një ndëshkim nëse ndonjë vajzë i shfaqte në publik.

Pyetje të zorshme na dalin prej kësaj. Meqë sa parehatshëm ndihet dikush ndryshon prej njeriut te njeriu, disa madje as nuk ndihen të ofenduar apo jorehat nga gjinjtë e ekspozuar të grave. A duhet që një përqindje e caktuar e popullit të ndihet parehatshëm që të justifikohen ligjet? Si e masim një gjë të tillë?

Një tjetër problem vjen nëse marrim parasysh efektin e ligjeve. Në vetvete, ligjet nuk janë gjyqtarë të asaj se çka është e hijshme a e pahijshme por kontribuojnë në definimin e saj. Për shembull, në vitet 1930’, ishte e paligjshme për burrat që të ekspozonin gjokset e tyre në hapësira publike. Konsiderohej gjë vulgare dhe e turpshme. Në atë vakt, disa protestuan këto ligje duke notuar cullak. Në një ditë gushti të nxehtë të vitit 1935, policia kishte arrestuar dhe gjobit 35 burra në plazhin e Atlantic City-it, sipas the New York Times-it. Me kalimin e kohës, ligjet ndryshuan dhe kjo kontribuoi edhe në qëndrimin e njerëzve ndaj cullakërisë së burrave.

Aktivistët e “Çlirojeni Thimthën” shpesh e citojnë këtë histori si model për ndryshime sociale. Ligjet aktuale që ndalojnë ekspozimin e thimthave të grave janë përcaktuar që ta ndalojnë sjelljen e pahijshme, e megjithatë këto ligje inkurajojnë një sjellje edhe më të pahijshme duke përforcuar normën kulturore që thimthat nuk duhen ekspozuar. Zgjidhja? Të ndryshojmë ligjin për të ndryshuar normën kulturore.

Ky argument na sjell në një pyetje edhe më të gjerë në lidhje me qëlliin e ligjeve. A duhet që ligjet të kërkojnë ndryshimin e normave kulturore apo thjesht të afirmojnë ato?

A janë ligjet diskriminuese?

Aktivistët e “Çlirojeni Thimthën’ thonë se ligjet aktuale të sjelljeve të pahijshme janë diskriminuese sepse krijojnë standard të dyfishtë. Argumenti vijon si më poshtë: ligjet kriminalizojnë një grua që ekspozon të njëjtën pjesë të trupit si një burrë. Duke trajtuar burrat dhe gratë ndryshe për të njëjtën vepër përbën diskriminim seksual. Prandaj, ligjet për sjelljet e pahijshme janë diskriminuese. A qëndron kjo?

Për ta kundërshtuar argumentin, do të na nevojitej të identifikonim një arsye të rëndësishme pse thimthat e burrave dhe grave duhen trajtuar ndryshe. Sidoqoftë, siç ka theksuar pop-këngëtarja Miley Cyrus në një intervistë, është e çuditshme që thimthat kanë qenë në fokus të një polarizimi të tillë.

“Thimthat, të cilat s’mund t’i shfaqim, janë ato që edhe burrat i kanë,” tha ajo. “por mund ta shfaqim pjesën e poshtme të cicës që burrat s’e kanë. Kurrë s’e kam kuptuar se si funksionon kjo gjë”, – vayhdoi ajo.

Cyrus me mençuri identifikon një inkonsistencë te ligjet. Meqë ligjet aktuale thonë që gratë s’mund t’i ekspozojnë pjesët e trupit të cilat burrat munden, ligji duhet të bazohet në atë që është e ndryshme te trupat e grave dhe burrave. Sidoqoftë, ligjet fokusohen jo në atë që është e ndryshme (gjinjtë) por në atë që është e njëjtë (Thimthat).

Për ta dëshmuar se sa të ngjashme janë thimthat mashkullore dhe femërore, disa kanë vendosur të postojnë fotografi të të dyjave në Instagram për ta parë nëse do të censuroheshin. Instagrami shpesh nuk mund ta gjente dallimin, duke i censuruar gabimisht burrat apo duke mos i censuruar gabimisht gratë. Kjo tregon se ligjet aktuale nuk janë aq praktike apo koherente.

Marrë parasysh këtë problem, ndoshta duhet t’i shohim thimthat thjesht si pikën kryesore për gjinjtë femërorë. Ka një numër argumentesh që përdorin mbrojtësit e ligjeve të sjelljeve të pahijshme në publik për të treguar pse trajtohen ndryshe gjokset e femrave nga gjokset e meshkujve.

Njëri prej tyre përqendrohet te eksitimi seksual. Më shumë njerëz eksitohen duke shikuar gjoksin e një gruaje se sa që eksitohen duke shikuar gjoksin e një burri, thonë ata. Marrë parasysh dallimet te ata që i shohin, mund ta justifikojmë dallimin në trajtim. Një argument i ngjashëm për trajtimin e gjokseve të grave ndryshe ishte dhënë në një rast në Gjykatën Supreme të New Hampshire më 2016. Ata kishin dëgjuar një rast kundër tri grave që ishin arrestuar pasi kishin shkuar në plazh me pjesën e sipërme të trupit krejt cullak dhe u dënuan, me arsyen se gjinjtë e grave duheshin konsideruar si “zona erogjene” (pjesë e trupit që shkakton eksitim seksual kur preket). Meqë gjoksi mesatar i një burri është më pak sensitiv, ata argumentuan që nuk ka “standard të dyfishtë” në aplikimin e rregullit ndryshe.

Ka një numër problemesh në këto argumente. A është eksitimi më i madh seksual një presupozim i pranuar përgjithësisht, apo kemi studime për ta konfirmuar që më shumë njerëz eksitohen duke parë gjokset e femrave? Dhe e dyta, a ka ndonjë arsye të rëndësishme pse eksitimi seksual duhet të frenohet në publik? Njerëzit mund të kenë vetë-kontroll dhe të këqyrin në anën tjetër, ndërsa njerëz tjerë eksitohen nga gjëra tjera që nuk ndëshkohen me ligj.

Aktivistët e “Çlirojeni Thimthën” po ashtu argumentojnë që trajtimi i gjinjve të grave si një gjë “seksuale” është rrjedhojë e kushtëzimeve shoqërore. Gjinjtë e grave nuk janë “organe seksuale” meqë nuk kontribuojnë direkt në riprodhim. Aktivistja Soraya Chemaly i tha Mic-ut në maj, “Problemi nuk është te gjinjtë e grave. Problemi është te objektifikimi seksual... gjinjtë nuk lëndojnë fëmijë, gjinjtë i ushqejnë ata, dhe është seksualizimi i trupave të grave që në të vërtetë i lëndon fëmijët më së shumti.” Nëse gjinjtë e grave ishin ekspozuar më shumë, dhe nëse ka pasur më pak stigmë ndaj ekspozimit, mungesa e tabusë do ta ndryshonte normën.

Nëse doni të eksploroni këto ide më shumë, lexojini librat e mëposhtëm:

Invisible Women – nga Caroline Criado Perez

Difficult Women – nga Helen Lewis

We Should All be Feminists – Chimamanda Ngozi Adichie

Ese nga Steven Campbell-Harris | Marrë nga PhilosophersMag | Përkthyer në shqip nga gazeta Nacionale