Kryeprokurori, Vetingu, Byroja – çka thotë Raporti i Progresit për reformat në drejtësi

Raporti i Progresit i publikuar nga Komisioni Evropian, përfshin në një pjesë të madhe temat e drejtësisë. Vetingu, Kryeprokurori, Byroja për Konfiskimin e Pasurisë dhe reformat e tjera, janë përmendur goxha gjatë në këtë raport. Nacionale sjell detaje.

Reforma

Sa i përket reformës së Vetingut, në raport thuhet se duhet të shfrytëzohen së pari mjetet ekzistuese, të cilat i ka në duar drejtësia kosovare.

“Reforma duhet të adresohet para së gjithash duke përmirësuar zbatimin e mjeteve ekzistuese për të ruajtur integritetin, pavarësinë dhe efikasitetin e sistemit gjyqësor, duke përfshirë ndryshimet e duhura legjislative.”

Nuk u la pa u përmendur edhe nisma për Vetingun, për të cilën në raport theksohet se duhet të bëhet në përputhje të plotë me rekomandimet e Komisionit të Venecias.

“Këto mekanizma përfshijnë, ndër të tjera, një sistem i deklarimit të pasurisë, procedurat disiplinore dhe vlerësimi i qëndrueshëm i performancës, në përputhje me rekomandimet e Opinionit të Komisionit të Venecias të datës 17 qershor 2022 mbi konceptin dokumenti për Vetingun dhe standardet përkatëse evropiane. Qeveria e ka shprehur qëndrimin për të ndjekur rekomandimet e Komisionit të Venecias për reformën në drejtësi dhe që të bashkëpunojnë me BE-në.”

Të zhgënjyer me procesin e zgjedhjes së Kryeprokurorit

“Këshilli Prokurorial i Kosovës ka bërë zgjedhjen e Kryeprokurorit të ri të Shtetit pasi mandati i mëparshëm i ka skaduar në prill. BE-ja, akterët e tjerë ndërkombëtarë, përfshirë ambasadat e SHBA-së dhe Gjermanisë në Kosovë, dhe shoqëria civile, shprehën publikisht zhgënjimin për mungesën e drejtësisë, transparencës dhe parimeve të meritës në procesin e kryer nga Këshilli Prokurorial i Kosovës,” - thuhet në Raportin e Progresit.

Lufta kundër Korrupsionit

Sa i përket luftës kundër korrupsionit, në raport thuet se Kosova është në një fazë të hershme, por megjithatë ka njëfarë përparimi në këtë drejtim.

“Është arritur njëfarë përparimi me miratimin e legjislacionit të rëndësishëm kundër korrupsionit: Kuvendi miratoi Kodin e ri të Procedurës Penale, Ligjin për Agjencinë për Parandalimin e Korrupsioni, Ligji i ri për Deklarimin e Pasurive dhe legjislacioni për financimin e partive politike. Ende ekziston nevoja për të përmirësuar zbatimin e kuadrit të përgjithshëm ligjor.”

Megjithatë në raport vihet në dukje, mungesave e aktakuzave për rastet e profilit të lartë, nga ana e prokurorëve.

“Përkundër faktit se gjatë raportimit është themeluar Departamenti i Korrupsionit dhe Krimit Financiar në këtë periudhë, Prokuroria Speciale ka ngritur pak aktakuza në rastet e profilit të lartë. Duhen përpjekje të vazhdueshme për të pasur më shumë hetime proaktive, vendime gjyqësore të formës së prerë dhe konfiskim përfundimtar të aseteve”

“Në përgjithësi, korrupsioni është i përhapur dhe mbetet një çështje shqetësuese serioze. Pavarësisht përpjekjeve të bëra, ekziston nevoja për vullnet të fortë politik për të vazhduar trajtimin efektiv rreziqet sistematike të korrupsionit dhe një përgjigje e fortë e drejtësisë penale ndaj korrupsionit të nivelit të lartë.”

Byroja

Sa i përket iniciativës së qeverisë për themelimin e Byrosë së Konfiskimit të Pasurisë së Pajustifikueshme, në raport thuhet se ende nuk është shfrytëzuar tërësisht kuadri ligjor ekzistues.

“Kuadri ligjor për konfiskimin penal mbetet mjaft i avancuar, përfshirë këtu Ligji për Kompetencat e Zgjeruara të Konfiskimit i vitit 2019. Këto mjete të avancuara duhet të përdoren më mirë.”

Kurse sa i përket themelimit të Byrosë, aty thuhet se duhet të zbatohen me përpikmëri opinionet e Komisionit të Venecias

“Projektligji për Byronë Shtetërore për Verifikimin dhe Konfiskimin e Pasurive të Pajustifikuara, e cila synon të prezantojë në Kosovë një sistem të konfiskimit pa dënim, është në pritje për votim në Parlament. Ligji i ri do të përfshijë rekomandimet e Komisionit të Venecias Një sistem i tillë i avancuar kërkon garanci të qarta kundër keqpërdorimeve dhe abuzimeve të mundshme dhe duhet të respektojë parimet e parashikuara në Kushtetutë dhe të drejtat themelore të individët”

“Për më tepër, një sistem i tillë nuk duhet të zëvendësojë apo dëmtojë zbatimin e kuadri ligjor ekzistues për konfiskimin penal, përfshirë Ligjin për Kompetencat e Zgjeruara të Konfiskimi. Kuadri ligjor për pastrimin e parave ende nuk është zbatuar siç duhet. Shumë raste të pastrimit të parave janë hedhur poshtë ose nga prokurori ose nga gjykata”

Konflikti i interesit

Ende ka zyrtar të lartë publik që veprojnë në kundërshtim të drejtpërdrejt me ligjin, thuhet në raport.

“Kuadri ligjor për parandalimin e konfliktit të interesit është në fuqi që nga viti 2018, por ende duhet të zbatohet plotësisht. Një numër i zyrtarëve të lartë publikë ende zënë dy ose më shumë poste, në kundërshtim të drejtpërdrejtë me ligjin,”

Te drejtat e njeriut

Në raport kërkohet votimi i Projekt Kodit Civil, i cili po kundërshtohet edhe nga një pjesë e deputetëve të Lëvizjes Vetëvendosje.

“Çështjet duhet të shfaqen më lart në axhendën politike. Burimet njerëzore dhe financiare ende mungojnë dhe autoritetet përkatëse janë ende të varura nga mbështetja dhe udhëzimi i donatorëve dhe duhet marrin pronësi më të madhe. Nevojiten më shumë përpjekje për të adresuar rekomandimet e raportit të vitit 2021, të cilat janë ende të zbatueshme. Në vitin e ardhshëm Kosova në veçanti duhet:

Krijimi i një mekanizmi të qëndrueshëm të legjislacionit, strategjive dhe mbikëqyrjes së koordinimit dhe mbikëqyrjes politikat e të drejtave themelore; forcimi i zbatimit të instrumenteve ekzistuese; adoptojnë një sistem funksional matjeje dhe raportimi mbi zbatimin e të Drejtave të Njeriut Programi dhe Plani i Veprimit; miraton aktet nënligjore që dalin nga Ligji i ri për Fëmijët."

Mbrojtja; miratimi i Kodit Civil;

"Fuqizimi i zbatimit të Ligjit për Barazi Gjinore; miratojë Ligjin për Brendshme Dhuna dhe Dhuna ndaj Grave; vazhdojnë përpjekjet për të siguruar funksionimin e duhur të sistemi i mbrojtjes, parandalimit dhe gjykimit të të gjitha formave të dhunës me bazë gjinore nga zbatimin e strategjisë dhe planit të veprimit përkatës;"

Manastiri i Deçanit

Kërkohet zbatimi i vendimit të Gjykatës Kushtetuese në lidhje me Manastirin e Deçanit.

“Mbrojtjen e trashëgimisë kulturore duke zbatuar plotësisht legjislacionin për zonat e veçanta mbrojtëse dhe ndërtim pa leje; zbatojnë vendimin e Gjykatës Kushtetuese të vitit 2016 për Manastirin e Deçanit manastir; rivendosja e marrëdhënieve me Kishën Ortodokse Serbe dhe rimbledhja e saj.”